Ôn Tập môn vật lí 9

I. Tóm tắt lý thuyết
1. Dòng điện xoay chiều
- Dòng điện luân phiên đổi chiều được gọi là dòng điện xoay chiều.
- Khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây tăng thì dòng điện cảm ứng
trong cuộn dây có chiều ngược với chiều dòng điện cảm ứng khi số đường sức từ xuyên
qua tiết diện đó giảm.
- Cách tạo ra dòng điện xoay chiều: Cho nam châm quay trước cuộn dây;cho cuộn dây
dẫn quay trong từ trường.
2. Máy phát điện xoay chiều:
- Cấu tạo: Một máy phát điện có hai bộ phận chính là nam châm và cuộn dây. Một
trong hai bộ phận đó đứng yên gọi là stato ,bộ phận còn lại quay gọi là roto.
- Họat động: Khi nam châm hoặc cuộn dây quay thì số đường sức từ qua tiết diện S của
cuộn dây dẫn luân phiên tăng giảm. Trong cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay
chiều.
3. Các tác dụng của dòng điện xoay chiều:
- Dòng điện xoay chiều có tác dụng nhiệt, tác dụng quang, tác dụng từ, tác dụng sinh lí.
- Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều: : Khi dòng điện đổi chiều thì lực từ của dòng
điện tác dụng lên nam châm cũng đổi chiều.
4. Truyền tải điện năng đi xa :
- Khi truyền tải điện năng đi xa bằng dây dẫn sẽ có một phần điện năng bị hao phí do
hiện tượng tỏa nhiệt trên đường dây.
- Công suất hao phí: P hp = R. 2
2
U
P
- Cách làm giảm hao phí:
+ Công suất hao phí do tỏa nhiệt tỉ lệ nghịch với bình phương hiệu điện thế đặt vào
hai đầu dây dẫn.
+ Để giảm hao phí điện năng do tỏa nhiệt trên đường dây tải điện thì tốt nhất là tăng U
ở hai đầu dây dẫn.
5. Máy biến thế:
- Cấu tạo: + Hai cuộn dây có số vòng khác nhau, đặt cách điện với nhau. Cuộn đưa điện
vào là cuộn sơ cấp, cuộn lấy điện ra là cuộn thứ cấp.
+ Một lõi sắt (thép) có pha silic chung cho cả hai cuộn dây.
- Họat động: Đặt 1 hiệu điện thế xoay chiều vào hai đầu cuộn sơ cấp của MBT thì ở hai
đầu của cuộn thứ cấp xuất hiện hiệu điện thế xoay chiều.
- Tác dụng làm biến đổi hiệu điện thế của máy biến thế: Hiệu điện thế ở hai đầu mỗi
cuộn dây của MBT tỉ lệ với số vòng dây của mỗi cuộn. 2
1
2
1
n
n
U
U


Þ Khi n 1 > n 2 thì U 1 >U 2 : máy hạ thế
Þ Khi n 1 < n 2 thì U 1 <U 2 : máy tăng thế

- Lắp đặt máy biến thế ở hai đầu đường dây tải điện: Ở đầu đường dây tải điện về phía
nhà máy điện đặt máy tăng thế, nơi tiêu thụ đặt máy hạ thế.
II. Bài tập
Câu 1. Một máy tăng thế gồm cuộn sơ cấp có 500 vòng, cuộn thứ cấp có 40000 vòng,
hiệu điện thế đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp là 200V. Tính hiệu điện thế ở hai đầu cuộn thứ
cấp. Máy biến thế này có tác dụng gì?
Câu 2. Ở một đầu dây tải điện có một máy tăng thế với các cuộn dây có số vòng lần lượt
là 500 vòng và 11000 vòng. Hiệu điện thế đặt vào cuộn sơ cấp của máy biến thế là
1000V, công suất tải đi là 110000W.
a) Tính hiệu điện thế ở hai đầu cuộn thứ cấp.
b) Tìm công suất hao phí trên đường dây tải điện, biết rằng điện trở tổng cộng của
đường dây tải điện là 100 Ω
Câu 3. Để tải một công suất điện 1500W từ nhà máy đến nơi tiêu thụ điện, người ta dùng
dây dẩn có điện trở 300Ω, hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây là 110V. Tính công suất hao
phí trên đường dây tải điện? Nếu tăng hiệu điện thế lên 5 lần thì công suất hao phí tăng
hay giảm bao nhiêu lần?
Câu 4. Một bóng đèn có ghi 6V-3W, mắc lần lượt vào nguồn điện xoay chiều rồi nguồn
điện một chiều có hiệu điện thế 6V. Hỏi trong trường hợp nào đèn sáng mạnh hơn? Tại
sao?
Câu 5. Hãy giải thích vì sao cho nam châm quay trước cuộn dây dẫn kín thì trong cuộn
dây đó xuất hiện dòng điện?
Câu 6. Nêu các tác dụng của dòng điện xoay chiều. Tại sao dòng điện xoay chiều không
gây ra được tác dụng hóa học?
Câu 7. Cùng một cộng suất điện P được tải đi trên cùng một dây dẫn. hãy so sánh công
suất hao phí khi dùng hiệu điện thế 500 000V với khi dùng hiệu điện thế 100 000V.
Câu 8. Cuộn sơ cấp của máy biến thế có 2400 vòng, cuộn thứ cấp có 300 vòng.
a. Máy biến thế này là loại máy nào? Vì sao?
b. Khi đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp một hiệu điện thế xoay chiều 220V thì ở hai đầu
cuộn thứ cấp có hiệu điện thế là bao nhiêu?
c. Khi dùng máy biến thế này thì hai đầu cuộn dây nào sẽ nối với dụng cụ điện?
Câu 9. Một máy biến thế có số vòng dây ở cuộn sơ cấp là 1980 vòng, cuộn thứ cấp là
108 vòng. Khi đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp một hiệu điện thế xoay chiều là 220V
a. Hãy xác định hiệu điện thế đầu ra của cuộn dây thứ cấp?
b. Khi hiệu điện thế ở cuộn thứ cấp là 6V thì số vòng dây của cuộn thứ cấp là bao
nhiêu?
Câu 10. Một máy tăng thế gồm một cuộn sơ cấp có 500 vòng, cuộn thứ cấp có 50 000
vòng đặt ở hai đầu một đường dây tải điện để truyền đi một công suất nhất định, hiệu
điện thế đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp là 2000V
a/ Tính hiệu điện thế ở hai đầu cuộn thứ cấp?
b/ Nếu sử dụng một máy tăng thế khác để tăng hiệu điện thế lên 500 000V thì công suất
hao phí trên đường dây tải điện sẽ thay đổi như thế nào?

Câu 11. Một máy biến thế có số vòng dây ở cuộn sơ cấp là 1000 vòng, cuộn thứ cấp là
2500 vòng. Cuộn sơ cấp nối vào nguồn điện xoay chiều có hiệu điện thế 110V.
a/ Tính hiệu điện thế hiệu dụng ở hai đầu cuộn thứ cấp khi mạch hở?
b/ Nối hai đầu cuộn thứ cấp với điện trở 100Ω. Tính cường độ dòng điện chạy trong
cuộn sơ cấp và thứ cấp. Bỏ qua điện trở của các cuộn dây?
c/ Người ta muốn hiệu điện thế ở hai đầu cuộn thứ cấp (khi mạch hở) bằng 220V, thì số
vòng dây ở cuộn thứ cấp phải bằng bao nhiêu?
Câu 12. Một máy phát điện xoay chiều cho một hiệu điện thế xoay chiều ở hai cực của
máy là 220V. Muốn tải điện đi xa người ta tăng hiệu điện thế 15400V.
a/ Hỏi phải dùng máy biến thế với các cuộn dây có số vòng dây theo tỷ lệ như thế nào?
Cuộn dây nào mắc với hai đầu máy phát điện?
b/ Dùng một máy biến thế có cuộn sơ cấp 500 vòng để tăng hiêu điện thế ở trên. Hỏi số
vòng dây của cuộn thứ cấp?